“Wees moedig in je ongemak.” Typhoon drukte de 750 deelnemers aan Springtij 2021 op het hart om zich niet in te houden. Springtij is het driedaagse feest van koplopers in duurzaamheid, dat jaarlijks op Terschelling plaatsvindt. Namens Ekiep was Erik van Stokkom erbij om ideeën uit te wisselen over de rol van gedrag in de energietransitie.
Het was alsof Typhoon voorvoelde wat er ging gebeuren, want ongemak was er volop. Zo kreeg de organisatie ongezouten kritiek op het partnership met de gasindustrie. Laurie van der Burg en Nine de Pater werden door Springtij onderscheiden met de Wubbo Ockels Nova Zembla Prijs voor hun rol in de rechtszaak van Milieudefensie tegen Shell. Zij grepen prompt het podium voor een mini-protest: ‘Springtij moet fossielvrij’.
In relatietherapie met de industrie
Ook ongemakkelijk was de ontmoeting met vertegenwoordigers van de grootste vervuilers van ons land en ver daarbuiten, zoals Tata, Shell en Exxon. Zij traden op in de sessie ‘Tijd voor relatietherapie’. Een directielid van Tata sprak over de omgeving van het bedrijf. Omwonenden hebben last van stof. ‘Van kanker!’, riep iemand. Het mooiste advies dat de zware industrie kreeg: Show, don’t tell. Laat maar zien dat je het goed voor hebt met de wereld.
De managers merken dat hun fossiele bedrijven steeds minder in trek zijn bij de jonge generatie werknemers. Zo was het aantal chemiestudenten nog nooit zo laag. Dit probleem is voorlopig opgelost door de studie een andere naam te geven: climate technology. Ineens zitten de collegebanken weer vol. Helaas schuift het probleem op: na hun afstuderen melden de jongeren zich voor hun eerste baan. Ze worden gelokt door mooie woorden, maar ontdekken al snel dat ze geen enkele invloed hebben op het beleid en verlaten gedesillusioneerd de bedrijven. Hieruit valt een belangrijke les te trekken: het maakt niet uit hoe je het noemt, het gaat om je daden.
Moed in de gemeente
Ook bij de gemeenten heerst ongemak. Mooi voorbeeld is het manifest ‘Dicht de kloof’ van vijftien burgemeesters. Zij luidden onlangs de noodklok over de groeiende kloof tussen arm en rijk. Hoe urgent hun verhaal is, bleek een dag voor aanvang van Springtij: op Prinsjesdag werd bekend dat huishoudens de komende jaren honderden euro’s meer gaan betalen voor hun energie. De onderkant van de samenleving komt hierdoor nog meer in de problemen, vertelde burgemeester Van Haersma Buma van Leeuwarden. Met zijn ambtenaren probeert hij een wijk uit de armoede te trekken door de woningen te verduurzamen.
Uit de verhalen van de burgemeester en zijn ambtenaren werd duidelijk hoe lastig het voor een gemeente is om in contact te komen met de armste inwoners. Die zijn druk met overleven. Ze hebben ook geen geld om hun woning te verbeteren. Vaak wantrouwen ze de overheid. Ze hebben het gevoel dat ze niets te vertellen hebben. Dat maakt het erg lastig om deze mensen enthousiast te krijgen voor zoiets als een warmtenet.
Cor Brockhoven van Enpuls (Enexis Groep) moedigde de gemeente Leeuwarden aan om de wijk in te gaan. Hij ontwikkelde samen met Milieu Centraal de Slimme Wijkenaanpak, waarmee gemeenten stap voor stap aan de slag kunnen. Eigenlijk was zijn boodschap dezelfde als die van Typhoon. Wees moedig! “Neem het initiatief en stap naar voren in persoon. Ben aanspreekbaar als gemeente. Heb geen haast, zet kleine stapjes en help de mensen die aan de slag willen.”
Erik van Stokkom is communicatieadviseur en gedragswetenschapper bij Ekiep.
